Voorjaar 2007, nr. 20

Klik op de afbeelding voor een pdf-versie van het tijdschrift

4 Vóór de negentiende eeuw telde Nederland twee belangrijke papierregio’s: de Zaanstreek en de Veluwe. Een vergelijking.

8 Margariet Moelands verzamelt kostuums uit de achttiende en negentiende eeuw. Ze zoekt originele accessoires en maakt zelf onderdelen. Een hobby waarmee lang kan worden doorgegaan, want ook in het verleden waren er regelmatig veranderingen in de mode.

11 De Duitse bezetter maakte de Zaanstreek tussen januari en april 1942 ‘Judenrein’. Een van de Zaanse gezinnen waarvan niemand de oorlog zou overleven, was de familie Eisendrath. Hun verhaal is straks te lezen in een boek over alle Zaanse joden in de jaren 1940-’45 dat a.s. april verschijnt. Erfgoed verzorgt een voorpublicatie over de familie Eisendrath.

15 In de bouwput van het Zaantheater aan de Zaandamse Hogendijk werd in 1996 een deels beschadigd, opmerkelijk groot kelkglas gevonden. Bijzonder ervan is vooral de diamantgravure op de voet van het glas. Waarnaar verwijst die tekst?

18 De Westzijderol, die zo’n uniek beeld geeft van de bebouwing van een van de voornaamste straten van Zaandam aan het einde van de achttiende eeuw, is gerestaureerd. De rol is te zien op internet en kan daar worden vergeleken met kadastrale kaarten.

24 Het Weefhuis in Zaandijk was sinds mensheugenis donkergroen, maar kreeg bij de recente restauratie een zandsteenkleur. Net zoals in het verre verleden. Dat maakte een onderzoek met behulp van een zogenoemde kleurentrap duidelijk.

26 Al veertig jaar varen sleepboten met de naam ‘Betsie G.’ op de Zaan, schepen van de familie Van Doorn. In totaal waren er vier Betsie G.’s. De geschiedenis van deze schepen geeft ook de veranderingen van de binnenscheepvaart in de loop der jaren weer.

28 Op de oudste foto’s van de Dam en op nog oudere schilderijen is naast het (huidige) Dam 2 een inmiddels verdwenen Zaans pand te zien. Over dit gebouw was tot dusverre weinig bekend. S. Honig Jzn. zocht de geschiedenis ervan uit.

30 Kroniek. Een overzicht van de belangrijkste Zaanse gebeurtenissen van oktober tot en met december.

34 Boekennieuws. Nieuwe uitgaven over de Zaanstreek belicht.

37 Verenigingsnieuws. Berichten over ‘de eigen club’, die ook anderen kunnen interesseren.

38 De veenweidegebieden beslaan nog altijd zo’n tachtig procent van de Zaanstreek; ze kunnen worden beschouwd als het oudste Zaanse Erfgoed. Zo’n duizend jaar geleden begonnen de ontginningen. Maar in welke richting vonden die plaats?

43 ‘Treurige spelonken’. Zo werden schoollokalen (gevestigd in de woningen van de schoolmeesters) in de achttiende eeuw genoemd. De leerlingen leerden er uit den treuren spellen; aan ‘begrijpend lezen’ hechtte men geen belang.

47 Cultuurhistorisch erop uit? De agenda geeft tips.